Menide hiç canlı sperm bulunmaması durumuna azospermi denmektedir. Bir erkeğin menisinde hiç sperm olmaması sperm kanallarının tıkanıklığına bağlı (obstrüktif azospermi) veya nonobstruktif bir takım değişik nedenlere bağlı olabilir.
Obstrüktif azospermi; Normal endokrin testi olan azospermi durumunda obstrüktif yani sperm taşıma kanal tıkanıklığı olabileceği için transrektal ultrason yapılmalıdır. Obstrüktif azoospermi durumunda eğer fizik muayene ve ultrasonda vas deferens yokluğu tespit edilir ve beraberinde düşük semen pH’ı görülürse bu kişilerde %50-80 Kistik Fibrozis taşıyıcılığı olabilir. Bu nedenle bu hastalara kistik fibroz transmembran iletkenlik düzenleyici (CFTR) gen mutasyon testi yapılmalıdır.
Nonobstrüktif azospermi; Nonobstruktif nedenler arasında Klinefelter sendromu gibi genetik bozukluklar, kabakulak gibi küçük yaşta geçirilen ateşli hastalıklar, troid bez bozuklukları, sürrenal bez hastalıkları, prolaktinoma ve androjen eksikliği gibi hormonal bozukluklar ve kanser sonrası alınan kemoradyoterapi tedavisi gibi nedenler olabilir.
Azospermi durumunda sperm elde etmek için obstrüktif ve nonobstrüktif azosperminin birbirinden ayırt edilmesi gerekir. Bu epididimal alanda sperm aramak için yapılacak yöntem açısından önemlidir. Testiküler sperm aspirasyonu (TESA) ve/veya testiküler sperm ekstraksiyonu (TESE) işlemleri menide canlı sperm hücresi bulunmayan erkeklere önerilen cerrahi yöntemlerdir.
Unutulmaması gereken, ejakülatta sperm olmaması sperm üretiminin olmadığı anlamına gelmez.
TESA Yöntemi
Azosperminin bir kısmı sperm kanallarının tıkanıklığına bağlıdır ve spermler kanallarda tıkanıklık nedeniyle dışarı atılamazlar. Bu durumda tıkanıklığa bağlı sperm olmamasından yani obstrüktif azospermiden söz edilir. Tıkanıklığa bağlı azospermi olgularında ince bir iğneyle tıkalı olan kanallara ya da testis dokusu içine girilerek küçük parçalar alınır. Bu parçalar içinde sperm bulma oranı neredeyse %100’e yakındır. TESA denilen epididimal aspirasyon işlemi düşük komplikasyon riski taşır ve işlem sırasında hastalarımıza acı hissetmelerini engellemek amacıyla lokal anestezi uygulanmaktadır. İşlem sonrası hastalar rahatlıkla günlük yaşamlarına dönebilirler.
TESE-Mikro TESE Yöntemi
TESE, testisten biyopsi ile sperm elde edilmesi anlamına gelmektedir. Testislerde değişik bölgelerden küçük kesitler alınmakta ve elde edilen testis dokusu laboratuvarda mikroskop altında incelenerek sperm aranmaktadır. Mikro TESE yönteminde ise cerrahi işlem sırasında mikroskop kullanılmakta ve testislere verilen zarar en aza indirilmeye çalışılmaktadır. Mikro TESE işleminde sperm üreten kanallar mikroskop altında büyütülerek net şekilde görülür ve daha geniş görünen kanallar belirlenerek cerrah tarafından toplanır. TESE sonrası hastaların yüzde 50’sinden fazlasında sperm elde etmek mümkündür. Mikro TESE ameliyatı, tek tek kanalların incelenmesini gerektirdiğinden uzun sürebilir ve bu nedenle lokal anestezi yerine genel anestezi altında yapılır.
İşlem
Azospermi hasta grubunda gebelik elde etmek için obstrüktif ve nonobstrüktif azospermi ayrımı yapılmalıdır. İşlem öncesi nonobstrüktif azospermi hastalarına mutlaka Y kromozom mikrodelesyon testi önerilmelidir. Bu işlem bize sperm bulabilme ihtimalini gösterir. TESA ya da TESE işleminde iki yaklaşımdan biri tercih edilebilir.
- Azospermili infertil (kısır) hasta grubunda öncelikle anne adayına klasik ovulasyon indüksiyonu yapılır. Takiben yumurta toplama (OPU) işlemi esnasında, eş zamanlı olarak TESA ya da TESE işlemi yapılır. Bulunan spermler ile yumurtalar döllenir. Fazla sperm ve embriyolar dondurularak saklanır.
- TESA ya da TESE işlemi yapılarak elde edilen spermler dondurulur. Takiben anne adayına klasik ovulasyon indüksiyonu yapılarak yumurtalar toplanır. Dondurulan spermlerden bir kısmı çözündürülerek yumurtalar döllenir. Fazla embriyo varsa dondurulur.